Wysyłało się kartki, listy, pocztówki, polecone i ekspresowe (choć te ostatnie nieraz dochodziły później od zwykłych)… rekordem chyba było doręczenie pocztówki po 27 latach… PRL miewał swoje uroki, również te negatywne, ale z pewnością kilka zalet by się w nim znalazło. Między innymi, wprowadzenie kodów pocztowych w 1972 roku. Przy okazji… wiecie, że nasz 95-200 nie jest jedynym, jaki obowiązuje w Pabianicach? Mamy jeszcze 95-201, 204 i 205, choć są one przypisane konkretnym adresom. Nie wiem czemu, nie dopytywałem się. Ciekawostka ot, co.
Jednak kiedyś nie było tak łatwo i czytelnie.
O ile jeszcze chyba każdy w Pabianicach znał pałac Enderów i list mógł zostać względnie precyzyjnie opisany i doręczony, to już samo zaadresowanie było względnie dokładne: Pabianice przed Łodzią, pałac Ender. Dość ogólnikowe, gdyby miał ten list doręczyć jakieś kurier nieznający miasta… Wtedy zostaje już tylko stara zasada o końcu języka za przewodnika. Nasze miasto do rozległych mnie należy, w Łodzi szukanie adresu w taki sposób było by już znacznie większym wyzwaniem. Ale to jest pałac. Znaczna budowla, znana wszem i wobec, każdy dzieciak za grosika wskaże właściwy kierunek.
Ładnych parę a może nawet paręnaście lat temu natrafiłem na forumowy wątek Gazety.pl z pytaniem, jakim cudem w Pabianicach ulica Zamkowa mogła mieć sześćsetny numer? Nawet łódzka Piotrkowska, ponad dwa razy dłuższa od pabianickiej Zamkowej ma ponad trzysta numerów a zagęszczenie zabudowy w Pabianicach przecież jest znacznie mniejsze… Wątek jakoś tak sobie wisiał przez dłuższy czas pozostawiony bez odpowiedzi aż w końcu został zamknięty. Mnie też to zaskoczyło i stało się dobrym przyczynkiem do poszukania odpowiedzi. Zacznijmy więc od rzeczonego adresu, bo akurat mam taki przykład w swoich zbiorach:
Gdyby dziś spojrzeć, z naszej perspektywy na to miejsce, idąc za informacją ze strony UMP:
Tak czy inaczej, niegdyś adresowanie były co najmniej ciekawe. Np. mogło wyglądać tak: rzeźnia koło młyna w Łodzi, albo kamienica kowala za parcelą kościoła, Pabianice koło Łodzi. Tak, wymyślam teraz na poczekaniu, ale tak to mogło wyglądać.
Przykład wyglądu numerów ulic wg parcel we wspomnianej okolicy, z 1908 roku, choć z zupełnie inną numeracją:
Nie było jednolitego systemu. Dopiero z Napoleonem przyszła do nas numeracja domów, co trochę ułatwiło lokalizowanie miejsc, ale wyobraźcie sobie rolę kuriera pocztowego nieznającego miejsca. No, lekko to on chyba nie miał.
Z czasem poczta zaczęła się trochę rozwijać, jednak dopiero po 1924 roku, w różnych województwach Drugiej Rzplitej, w różnym tempie zaczęto wprowadzać adresowanie wg ulic i numerów domów, zastępując numerację według parcel. Szkoda, że równocześnie z tym nie zaprowadzono ewidencji meldunkowej, bardzo by się przydała w poszukiwaniach przodków…